Uchwała krajobrazowa w Zduńskiej Woli, przyjęta w czerwcu, ma na celu uporządkowanie przestrzeni miejskiej. Patrząc na przykłady innych miast, czego możemy się spodziewać?

Obserwuj nas:

Główne zmiany obejmują ograniczenie dowolności w umieszczaniu reklam, szczególnie w centrum miasta i na osiedlu Karsznice, zakaz umieszczania reklam w określonych miejscach, oraz wprowadzenie zasad dotyczących ogrodzeń, w tym obowiązek stosowania ogrodzeń ażurowych o maksymalnej wysokości 2,2 m.

Sens wprowadzenia uchwały krajobrazowej w Zduńskiej Woli jest wieloraki. Przede wszystkim ma ona poprawić estetykę przestrzeni miejskiej, chronić wartości historyczne i kulturowe, a także zwiększyć bezpieczeństwo poprzez ograniczenie reklam utrudniających widoczność na drogach. Zmiany w mieście będą wprowadzane stopniowo, z okresem dostosowawczym od 18 miesięcy do 3 lat.

Pełny tekst uchwały dostępny jest pod tym linkiem.

Nie jesteśmy pierwsi. Inni już to sprawdzili

Zduńska Wola nie jest pierwszym miastem w Polsce, które zdecydowało się na wprowadzenie takich regulacji. Kilka innych miast już wcześniej podjęło podobne kroki, osiągając pozytywne rezultaty, ale również napotykając na pewne wyzwania prawne.

Łódź, jako jedno z pierwszych dużych miast w Polsce, wprowadziła uchwałę krajobrazową w 2019 roku. Efekty obejmują znaczące zmniejszenie liczby reklam wielkoformatowych w centrum miasta, uporządkowanie szyldów na budynkach, szczególnie w zabytkowych częściach miasta, oraz poprawę widoczności detali architektonicznych budynków. Warto zauważyć, że łódzka uchwała została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego przez grupę przedsiębiorców z branży reklamowej.

Gdańsk poszedł podobną drogą, wprowadzając uchwałę krajobrazową w 2018 roku. W rezultacie usunięto około 70% nielegalnych reklam z przestrzeni publicznej, ujednolicono wygląd szyldów w historycznym centrum miasta, co przyczyniło się do zwiększenia atrakcyjności turystycznej, szczególnie w obszarze Głównego Miasta. Podobnie jak w przypadku Łodzi, gdańska uchwała również została zaskarżona przez przedsiębiorców z branży reklamowej, ale w 2019 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku oddalił skargę, uznając uchwałę za zgodną z prawem.

Kraków był pionierem w zakresie regulacji dotyczących reklam, wprowadzając pierwsze przepisy już w 2015 roku, a następnie przyjmując kompleksową uchwałę krajobrazową w 2020 roku. Efekty krakowskiej uchwały to znacząca redukcja liczby billboardów i banerów reklamowych, poprawa widoczności zabytkowej architektury miasta oraz wzrost świadomości mieszkańców dotyczącej estetyki przestrzeni publicznej. Krakowska uchwała również została zaskarżona przez grupę przedsiębiorców, ale w 2021 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargę, potwierdzając legalność uchwały.

Opole dołączyło do grona miast z uchwałą krajobrazową w 2018 roku, co zaowocowało uporządkowaniem reklam na budynkach i w przestrzeni publicznej, poprawą estetyki centrum miasta oraz zwiększeniem czytelności informacji w przestrzeni miejskiej. Jednak w przypadku Opola, uchwała została zaskarżona przez Prokuraturę Okręgową, a w 2019 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu stwierdził nieważność części zapisów uchwały, dotyczących m.in. definicji reklamy i szyldu.

Nawet mniejsze miasta, takie jak Cieszyn, który wprowadził uchwałę krajobrazową w 2020 roku, odnotowały pozytywne zmiany. W przypadku Cieszyna efekty obejmują ochronę historycznego charakteru miasta, ujednolicenie wyglądu szyldów i reklam w centrum oraz poprawę wizerunku miasta jako atrakcji turystycznej.

Warto również wspomnieć o Sopocie, gdzie uchwała krajobrazowa z 2018 roku została zaskarżona przez przedsiębiorców. W 2019 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku stwierdził nieważność części zapisów uchwały, dotyczących m.in. definicji reklamy i szyldu, co pokazuje, że proces wprowadzania takich regulacji może być skomplikowany i wymagać dopracowania.

Główne powody zaskarżania uchwał krajobrazowych to zarzuty o naruszenie prawa własności i swobody prowadzenia działalności gospodarczej, kwestionowanie definicji pojęć użytych w uchwałach, wątpliwości co do proporcjonalności wprowadzanych ograniczeń oraz zarzuty o przekroczenie upoważnienia ustawowego przez gminy.

Czy w ogóle warto?

Ogólne efekty wprowadzenia uchwał krajobrazowych w tych miastach są podobne i obejmują poprawę estetyki przestrzeni publicznej, zwiększenie atrakcyjności turystycznej, ochronę wartości historycznych i kulturowych, uporządkowanie systemu informacji wizualnej w mieście oraz wzrost świadomości mieszkańców i przedsiębiorców w zakresie ładu przestrzennego.

Warto podkreślić, że pełne efekty uchwał krajobrazowych są widoczne dopiero po kilku latach od ich wprowadzenia, ze względu na okresy przejściowe na dostosowanie się do nowych przepisów oraz potencjalne procesy sądowe. Niemniej jednak, miasta te odnotowują pozytywne zmiany w przestrzeni publicznej i generalnie pozytywny odbiór tych regulacji przez mieszkańców.

Zduńska Wola, wprowadzając swoją uchwałę krajobrazową, dołącza do grona miast dbających o ład przestrzenny. Choć proces ten może wiązać się z pewnymi wyzwaniami, takimi jak koszty dostosowania się do nowych przepisów dla przedsiębiorców i właścicieli nieruchomości czy potencjalne trudności w egzekwowaniu nowych zasad, doświadczenia innych miast pokazują, że długoterminowe korzyści przewyższają początkowe trudności. 

Uchwała krajobrazowa w Zduńskiej Woli ma szansę znacząco poprawić estetykę miasta i uporządkować przestrzeń publiczną, co może przyczynić się do zwiększenia atrakcyjności miasta zarówno dla mieszkańców, jak i turystów. Jednocześnie władze miasta powinny być przygotowane na możliwe wyzwania prawne, jakie napotkały inne miasta, i zadbać o precyzyjne sformułowanie zapisów uchwały, która mimo zgłaszanych uwag, w większości pozostała niezmienna od jej pierwotnej formy.